Tập đoàn Trường Hải (THACO) vừa chính thức đề xuất tham gia đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với tổng vốn hơn 1,5 triệu tỷ đồng. Đây không chỉ là một đề xuất tài chính đơn thuần, mà là dấu hiệu cho thấy khối kinh tế tư nhân Việt Nam đang từng bước bước vào những “sân chơi lớn” – nơi trước nay chủ yếu thuộc về Nhà nước.
 |
| Đoàn tàu cao tốc di chuyển qua thành phố Hakusan, tỉnh Ishikawa, Nhật Bản, hôm 16/3/2024. Ảnh: AFP |
Tư nhân hóa hạ tầng chiến lược: THACO đặt cược lớn
Theo đề xuất gửi lên Chính phủ, THACO cam kết đứng ra làm chủ đầu tư toàn bộ tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Tổng mức đầu tư được doanh nghiệp này đưa ra là khoảng 1.562.000 tỷ đồng (hơn 61 tỷ USD), trong đó riêng phần vốn góp của THACO khoảng 20%, tương đương hơn 12 tỷ USD. Phần còn lại sẽ được vay từ các định chế tài chính trong và ngoài nước.
Đáng chú ý, THACO đề nghị Chính phủ đứng ra bảo lãnh khoản vay và hỗ trợ toàn bộ phần lãi vay trong suốt vòng đời dự án – khoảng 30 năm. Đây là đề nghị táo bạo, cho thấy kỳ vọng của doanh nghiệp vào khả năng sinh lời – nhưng cũng phản ánh rủi ro và kỳ vọng Nhà nước sẽ đồng hành trên vai trò “chủ sân”.
Không bán cổ phần cho nước ngoài, cam kết ‘Made in Vietnam’
Trong văn bản gửi Thủ tướng, THACO nhấn mạnh sẽ không chuyển nhượng vốn góp hay cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài, kể cả trong tương lai. Điều này không chỉ mang tính kinh tế mà còn có ý nghĩa an ninh – quốc phòng, đặc biệt trong bối cảnh đường sắt tốc độ cao sẽ kết nối các đô thị lớn, cảng biển, và các vùng kinh tế trọng điểm.
THACO cũng cho biết sẽ phát triển toàn bộ công nghiệp phụ trợ đường sắt trong nước. Từ đầu máy, toa tàu, ray, cho đến hệ thống vận hành, bảo trì – đều sẽ được nội địa hóa tối đa. Khu phức hợp Chu Lai (Quảng Nam), cùng các trung tâm công nghiệp tại Bình Dương, Bắc Ninh sẽ là nòng cốt sản xuất.
"Đây là mô hình phát triển theo hướng Nhật Bản từng làm – lấy đường sắt làm trục, công nghiệp phụ trợ làm nền và đô thị làm động lực lan tỏa", chuyên gia giao thông NTT nhận định
Phân kỳ đầu tư hợp lý: Làm trước các đoạn “dễ”, tránh vỡ kế hoạch
THACO đề xuất chia dự án thành hai giai đoạn:
-
Giai đoạn 1: Làm ngay hai đoạn TP.HCM – Nha Trang và Hà Nội – Hà Tĩnh trong vòng 5 năm, nơi có điều kiện thi công thuận lợi, mật độ dân cư cao.
-
Giai đoạn 2: Thi công đoạn còn lại từ Hà Tĩnh – Nha Trang trong 2 năm kế tiếp, do đây là vùng địa hình phức tạp, chi phí cao.
Cách làm này cho thấy THACO đã có nghiên cứu kỹ về địa hình – kỹ thuật, đồng thời tránh rơi vào bẫy “chạy đua toàn tuyến”, thi công dàn trải như một số dự án trước đây.
Không chỉ là đường sắt, còn là quy hoạch đô thị kiểu mới
Khác với những đề xuất chỉ tập trung vào hạ tầng, THACO đặt vấn đề phát triển kinh tế - xã hội quanh các nhà ga, theo mô hình TOD (Transit Oriented Development) – vốn phổ biến ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore.
Doanh nghiệp này cho biết sẽ chủ động đầu tư các khu đô thị kiểu mẫu, tích hợp trung tâm thương mại, trường học, bệnh viện, công viên... quanh các nhà ga. Việc này nếu làm đúng, sẽ biến các nhà ga không chỉ là điểm đón – trả khách, mà là “nam châm” phát triển đô thị vệ tinh.
Bước ngoặt cho tư nhân – và cho cả chính sách quốc gia
Đề xuất của THACO, nếu được thông qua, sẽ là dấu mốc chưa từng có: lần đầu tiên một doanh nghiệp tư nhân thuần Việt đứng ra đầu tư tuyến giao thông quan trọng bậc nhất quốc gia.
Vấn đề đặt ra không chỉ là có nên giao cho tư nhân làm đường sắt tốc độ cao, mà còn là chính sách dài hạn về huy động vốn, kiểm soát rủi ro, và bảo vệ lợi ích quốc gia trong các dự án hạ tầng sống còn.
Câu trả lời – như thường lệ – thuộc về Chính phủ. Nhưng động thái từ THACO là một lời nhắc: Doanh nghiệp Việt đã sẵn sàng, điều cần là cơ chế đồng hành đủ minh bạch và khôn ngoan.
Doanh Nhân CCB Việt Nam sẽ tiếp tục theo sát diễn biến và phân tích sâu hơn về đề xuất này trong các kỳ tiếp theo.
Theo: Doanh Nhân CCB Việt Nam
