Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, “kênh đen” ngốn ngàn tỷ vẫn ngập rác, thất thu ngân sách nhà nước

Hàng ngàn tỷ đồng cho “dòng kênh xanh – sạch – sáng”

Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè từng được xem là biểu tượng cải tạo môi trường của TP.HCM. Từ năm 2003 đến nay, thành phố đã chi hàng ngàn tỷ đồng từ ngân sách để nạo vét bùn, lắp đặt hệ thống thoát nước, kè bờ kênh và chỉnh trang cảnh quan.

Mục tiêu là trả lại cho người dân một dòng kênh trong lành, sạch đẹp. Nhưng sau gần 20 năm cải tạo, “giấc mơ dòng kênh xanh” dường như vẫn còn xa vời.

Thế nhưng, sau gần 20 năm cải tạo, “giấc mơ dòng kênh xanh” dường như vẫn còn xa vời.

Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, dòng kênh dài nhưng mặt nước phủ đầy rác

Rác phủ kín mặt kênh, bùn dưới đáy dày đặc – ngân sách “trôi” đi đâu?

Không khó để thấy, nhiều đoạn kênh hiện nay gần như không còn nhìn thấy mặt nước. Thay vào đó là lớp rác trôi nổi ken dày như “tấm thảm nhựa” trải dài hàng trăm mét. Túi nylon, hộp xốp, chai lọ nhựa, thậm chí xác động vật kết lại thành từng mảng lớn.

Nghiêm trọng hơn, bùn đất dưới đáy kênh ngày càng dày đặc. Lớp bùn đen ngòm, tích tụ hàng năm trời không được nạo vét thường xuyên, khiến dòng chảy bị bó hẹp, gây bốc mùi hôi thối nồng nặc.

Câu hỏi đặt ra: hàng trăm tỷ đồng ngân sách mỗi năm chi cho công tác duy tu, vệ sinh, nạo vét kênh rạch – đang thực sự được sử dụng ra sao? Hay đang “bốc hơi” mà không để lại hiệu quả thực chất?

Cận cảnh lớp rác dày trên mặt kênh, bên dưới là lớp bùn đặc quánh đen ngòm

“Kênh đen” trong mắt người dân

Người dân sống dọc kênh đã quá quen với mùi hôi thối. Nhiều hộ buộc phải đóng kín cửa suốt ngày để tránh mùi xú uế tràn vào.

“Nghe nói chi cả ngàn tỷ để cải tạo kênh, mà giờ nhìn xuống chỉ thấy rác với nước đen kịt. Có đoạn nhìn không khác gì một bãi rác lộ thiên,” một người dân bức xúc chia sẻ.

Người dân đi ngang cầu nhỏ trên kênh, bịt khẩu trang vì mùi hôi, phía dưới là rác ngập mặt nước(ảnh Tuổi Trẻ)

Vì sao Thái Lan và các nước khác làm được, còn TP.HCM thì không?

Tại Thái Lan, nhiều thành phố đã đưa vào vận hành tàu – máy hút rác lục bình hiện đại. Chỉ cần một người điều khiển, toàn bộ hệ thống có thể tự động hớt rác trên mặt nước, ép nén, đưa lên khoang chứa và chuyển lên bờ. Đồng thời, nhiều mẫu còn tích hợp máy nạo vét bùn dưới đáy sông, giúp xử lý triệt để ô nhiễm.

Ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore…, sông kênh trong đô thị được quản lý bằng hệ thống giám sát thông minh: camera theo dõi hành vi xả rác, phạt nguội người vi phạm, kết hợp cơ giới hóa toàn diện. Nhờ vậy, chi phí nhân công giảm, hiệu quả xử lý cao, dòng kênh được giữ sạch lâu dài.

Ngược lại, tại TP.HCM, đến nay vẫn chưa áp dụng công nghệ cơ giới hiện đại. Công tác xử lý chủ yếu mang tính thủ công, dàn trải và thiếu đồng bộ. Rác hôm nay được thu gom, ngày mai lại tái diễn. Bùn đáy kênh ngày càng dày lên, nhưng các gói nạo vét lại ít ỏi, manh mún.

Bên trái là tàu thu gom rác hiện đại của Thái Lan, bên phải là dòng kênh Nhiêu Lộc đặc rác, không có thiết bị máy móc nào hoạt động

Lỗ hổng quản lý và trách nhiệm thất thu ngân sách

Nguyên nhân thất bại của dự án “xanh hóa kênh Nhiêu Lộc” không chỉ đến từ ý thức người dân, mà còn từ cách quản lý kém hiệu quả:

Nhiều hợp đồng hàng chục tỷ đồng chỉ dừng lại ở mức “trên giấy tờ”, trong khi thực trạng ô nhiễm vẫn tái diễn.

Cơ chế kiểm tra, giám sát kém chặt chẽ, thiếu minh bạch.

Giải pháp ngắn hạn, không có chiến lược dài hơi về cơ giới hóa và quản lý thông minh.

Một bên bờ kè được hàng rào sắt, trồng cây tốn kém, nhưng bên dưới dòng kênh đen kịt,bùn đất rác phủ dày

Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè từng được kỳ vọng là biểu tượng môi trường xanh của TP.HCM, nhưng nay lại trở thành minh chứng cho sự lãng phí ngân sách. Nếu thành phố không mạnh dạn đổi mới, áp dụng công nghệ tiên tiến như các nước đã làm, thì hàng ngàn tỷ đồng ngân sách mỗi năm sẽ tiếp tục “chìm theo rác và bùn đen”, còn người dân thì vẫn phải sống chung với ô nhiễm.